Του Χρήστου Ντάλα
Πριν λίγο καιρό φιλοξενήθηκε στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ ένα άρθρο – παρουσίαση βιβλίου “Ένας Έλληνας στην Ανταρκτική” με θέμα μία συμμετοχή σε επιστημονική αποστολή. Θυμήθηκα τότε τη συμμετοχή μου σε μία…….τουριστική αποστολή στην Ανταρκτική πριν λίγα χρόνια με πιο γήινο ενδιαφέρον. Με λίγο χιούμορ θα μπορούσε να είναι θέμα ενός άρθρου “Ένας Αρτινός στην Ανταρκτική”…..
Mέρες κορωνοϊού οχυρωμένος στο σπίτι ανέσυρα την ιδέα μικρής παρουσίασης αυτού του ταξιδιού. Πέραν από μία ανάγκη επικοινωνίας αυτών των καιρών, μπορεί να λειτουργεί και σαν μία ένεση αισιοδοξίας για καλύτερες μέρες.
Τοπίο της Ανταρκτικής
ΛΙΓΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΑΡΚΤΙΚΗ
Η Ανταρκτική, γνωστή και σαν “Παγωμένη Ήπειρος”, είναι η 6η ήπειρος με έκταση λίγο μεγαλύτερη από την Ευρώπη. Από τον δορυφόρο φαίνεται μία λευκή επιφάνεια περίπου στρογγυλού σχήματος με κέντρο το νότιο πόλο. Η πραγματική επιφάνεια είναι περ. κατά 10% μικρότερη επειδή οι παγετώνες, ιδιαίτερα στους κόλπους, επεκτείνονται έξω από τις ακτές κάνοντας τις λεγόμενες τράπεζες πάγου. Σκεπάζεται από αιώνιους πάγους μέσου πάχους 2,0 χλμ.
Αποτελεί την μεγαλύτερη δεξαμενή γλυκού νερού σε πάγο συγκεντρώνοντας πάνω από το 90% του γλυκού νερού στη γη. Αν κάποτε λιώναν οι πάγοι της Ανταρκτικής η μέση επιφάνεια των θαλασσών θα ανέβαινε κατά 45-60 μ. Οι ακτές της Ανταρκτικής απέχουν περ. 1.000 χλμ. από Νότια Αμερική, 2.000 χλμ. από Ν. Ζηλανδία και 3.500 χλμ. από Ν. Αφρική.
Πρόκειται για την απόλυτη έρημο, ένα απόκοσμο τοπίο κάτι μεταξύ γης και άλλου πλανήτη.
Δεν βρέχει πότε, μόνο χιονίζει με τη θερμοκρασία το χειμώνα να κατεβαίνει στους – 70 ακόμα και μέχρι -90. Τα πάντα σκεπασμένα από πάγο με ελάχιστες επιφάνειες μαύρης ηφαιστειογενούς πέτρας σε απόκρημνες ακτές. Πλήρης απουσία βλάστησης εκτός από κάποιες λειχήνες στους βράχους. Μόνη ζωή οι πιγκουίνοι σε μερικές ακτές και κάποια αρπακτικά πουλιά που τους ακολουθούν. Φυσικά δεν υπάρχουν οικισμοί. Οι μόνοι άνθρωποι της Ανταρκτικής είναι από κάποιες επιστημονικές αποστολές και τελευταία κάποιοι περίεργοι ταξιδιώτες που την προσεγγίζουν με καράβια.
Ανακαλύφθηκε από φαλαινοθήρες τον 19ο αιώνα. Κυνηγώντας τις φάλαινες πλησίασαν τις ακτές και αντίκρισαν κάποια ψηλά βουνά της, που, προς τιμήν της ελληνικής γλώσσας ονόμασαν Έρεβος (με ενεργό ηφαίστειο στα 3.800μ.) και Τρόμος (με σβησμένο ηφαίστειο στα 3.200 μ.). Σήμερα βρίσκεται πού διεθνές καθεστώς με απαγόρευση της οποιασδήποτε μορφής εκμετάλλευσης. Ο Νότιος Πόλος κατακτήθηκε από τον νορβηγό Αμούνσδεν (14.12.1911) και τον Βρετανό Σκοτ (18.01.1912).
Σε όρμο με εκατέρωθεν παγετώνες
ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΠΑΓΩΜΕΝΗ ΗΠΕΙΡΟ
Το ταξίδι για την Ανταρκτική γίνεται κυρίως από τη Νότια Αμερική.
Αθήνα και μέσω Ρώμης την επόμενη στο Μπουένος Άιρες. Το απόγευμα βόλτα στο Πόρτο Μαδέρο και το βράδυ το καθιερωμένο τάγκο. Συνέχεια την μεθεπόμενη για Ουσουάια την πρωτεύουσα την Νότιας Παταγονίας, σύνολο στο αεροπλάνο 18 ώρες.
Σε λόφο με φόντο παγετώνα
Η Ουσουάια το νοτιότερο λιμάνι του κόσμου με περίπου 64.000 κατοίκους είναι χτισμένη αμφιθεατρικά στο κανάλι Beagle (από το όνομα του πλοίου, με το οποίο ο Δαρβίνος το διέσχισε το 1835) που κόβει την μύτη της Νότιας Αμερικής στο νοτιότερο άκρο της. Λίγο βορειότερα είναι άλλο πιο γνωστό κανάλι, ο πορθμός του Μαγγελάνου, τον οποίο ο Μαγγελάνος διέσχισε το 1520, και η Γη του Πυρός.
Μικρή βόλτα στο κανάλι Beagle σε κάτι νησάκια γεμάτα από κορμοράνους και θαλάσσιους λέοντες (ένα είδος φώκιας).
Από την Ουσουάια αρχίζει 10ήμερη κρουαζιέρα για Ανταρκτική. Το πλοίο (ORTELIUS) σχετικά μικρό μήκους 90μ. Λέγεται ειδικής κατασκευής για τέτοιες θάλασσες, ότι κατασκευάστηκε στη Ρωσία και μετεπισκευάστηκε σε μικρό κρουαζιερόπλοιο χωρητικότητας 125 επιβατών. Το πλήρωμα πολυεθνικό με καπετάνιο Χιλιανό. Πολυεθνικοί και οι επιβάτες από όλα τα μέρη του κόσμου, Αμερική, Ευρώπη, Ασία, Αυστραλία. Μέσα σ’ αυτούς και ένα μικρό ελληνικό γκρουπ πέντε ατόμων με αρχηγό, οργανωμένο από το πρακτορείο ταξιδίων VERSUS.
Οι 10 ημέρες ταξιδιού στην Ανταρκτική είναι 3 για το πήγαινε, 3 για την επιστροφή και 4 βόλτες με το καράβι σε κάποιες προφυλαγμένες ακτές.
Θάλασσα Ντρέικ μεταξύ Ν. Αμερική και Ανταρκτική. Από τις πιο άγριες θάλασσες
Η θάλασσα ανάμεσα στο νότιο άκρο της Νότιας Αμερικής και την Ανταρκτική πλάτους περίπου 1.000 χλμ., όπου ενώνονται ο Ατλαντικός και ο Νότιος Παγωμένος Ωκεανός από τις πιο άγριες, όπως, άλλωστε όλες οι θάλασσες του Νότιου Ημισφαιρίου. Ονομάζεται θάλασσα Ντρέικ από το σερ Φρ. Ντρέικ επίσημο πειρατή της Βασίλισσας της Αγγλίας με αποστολές να κουρσεύει τα φορτωμένα χρυσό από τις αποικίες Ισπανικά καράβια.
Επιβίβαση από το λιμάνι της Ουσουάια, όπου μία επιγραφή fin del mundo (το τέλος του κόσμου). Ενημέρωση για τα σωστικά μέσα και σε λίγο άσκηση ετοιμότητας και επίδειξη επιβίβασης στις λέμβους. Καλό ταξίδι για μερικές ώρες στο πορθμό Beagle με αριστερά την Αργεντινή και δεξιά τη Χιλή, στη συνέχεια όμως μπαίνουμε στον Ωκεανό. Για τρία μερόνυχτα παρέα με ισχυρούς ανέμους και μεγάλα κύματα. Παρόλα αυτά συνεχή ενημερωτικά προγράμματα με ομιλίες στο σαλόνι από το πλήρωμα για πλήθος από θέματα της Ανταρκτικής, την ιστορία, το κλίμα, τη θάλασσα, τους πάγους, τη γεωλογία, τη χλωρίδα, την πανίδα, με όσους βέβαια είχαν γλιτώσει από τη ναυτία και μπορούσαν να παρακολουθούν.
Ξημέρωμα της 4ης μέρας πλησιάζουμε στη χιονισμένη Ανταρκτική. Τόπος προσέγγισης η Χερσόνησος Peninsula (επειδή μοιάζει με αγκάθι). Πορεία του πλοίου με τα βουνά της Χερσονήσου αριστερά και παγωμένα νησάκια δεξιά. Το μέρος προφυλαγμένο από τους ανέμους και το φως του ήλιου εκτυφλωτικό στο χιόνι. Οι παγετώνες φθάνουν μέχρι τη θάλασσα αφήνοντας γυμνούς μόνο κατάμαυρους κατακόρυφους βράχους. Η θάλασσα μουντή από το πλαγκτόν με συντρίμμια πάγου. Κάπου-κάπου φυσητήρες από φάλαινες.
Απόγευμα το πλοίο αγκυροβολεί στον Όρμο Paradise bay όπου Αργεντίνικη επιστημονική βάση.
Παγόβουνο “Καρχαρίας”
Παγόβουνο “Λιοντάρι”
Φοράμε μπότες, αντιανεμικά και σωσίβια, τα οποία υποχρεωτικά απολυμαίνονται, και επιβιβαζόμαστε σε φουσκωτά Zodiac. Γύρος του όρμου με παγετώνες εκατέρωθεν με εκτυφλωτικό λευκό χρώμα και λουλακί χαραμάδες. Περνάμε ανάμεσα από παγόβουνο όπου κάποιες νωχελικές φώκιες. Στη συνέχεια ανέβασμα σε λόφο με υπέροχη θέα στον όρμο, όπου όμως δοκιμάστηκαν οι αντοχές μας με βάδισμα στα χιόνια. Επιβίβαση ξανά στο Zodiac για επιστροφή στο καράβι και δείπνο.
Το πρωί της 5ης μέρας το καράβι έπιασε την παραλία Neko με αρκετούς πιγκουίνους και μία υποτυπώδη αμμουδιά. Από την προηγούμενη κάποιοι τολμηροί κατασκήνωσαν στην παραλία κάτω από τον ουρανό της Ανταρκτικής. Άλλοι πιο τολμηροί έκαναν και κάποιες βουτιές με το νερό με θερμοκρασία κοντά στο μηδέν. Και εδώ ανέβασμα σε χιονισμένο λόφο με υπέροχη θέα παγετώνες και τη γύρω θάλασσα.
Οι πιγκουίνοι της Ανταρκτικής που επισκεφθήκαμε είναι χαριτωμένοι με κωμικό βάδισμα και μέγεθος μεγάλου κοτόπουλου. Σε κάποια νησιά υπάρχουν οι λεγόμενοι αυτοκρατορικοί πιγκουίνοι που φθάνουν τα 80 εκ. ύψος.
Κάτω από το παγόβουνο
Το απόγευμα το καράβι μετακινήθηκε στο νησί Lockroy και επίσκεψη σε παλιό βρετανικό επιστημονικό σταθμό. Ενδιαφέρουσα η οργάνωση του σταθμού για να μπορούν να μένουν όλο το χρόνο σε αντίξοες καιρικές συνθήκες χωρίς σχεδόν καμία επικοινωνία και καμιά βοήθεια. Λειτούργησε για παρατηρήσεις ιονόσφαιρας 1942-1264. Σήμερα λειτουργεί σαν μουσείο μου λίγα αναμνηστικά και ταχυδρομείο. Στείλαμε και κάρτες που τις έλαβαν έπειτα από μήνες. Κοντά ένα άλλο νησί με πιγκουίνους και τον σκελετό μιας φάλαινας. Στην επιστροφή ο καιρός αγρίεψε. Αέρας, χιόνι, πραγματική Ανταρκτική.
Πρωί της 6ης ημέρας συνεχίζουμε την πορεία στη Δυτική πλευρά της Χερσονήσου Peninsula και πέρασμα από εντυπωσιακά στενά με εκατέρωθεν ψηλά βουνά και παγόβουνα. Με Zodiac στο νησί Petermann με θέα κάποιους εντυπωσιακούς παγετώνες και καλό καιρό. Περπάτημα στο χιόνι σε σχετικά ομαλό έδαφος. Κοντά αραγμένο κάποιο ισπανικό καράβι σε επιστημονική αποστολή.
Απόγευμα περιήγηση με Zodiac σε θάλασσα με πολλά και εντυπωσιακά παγόβουνα. Πολλά έμοιαζαν με έργα τέχνης με αποτυπωμένες μορφές και παραστάσεις. Ένα ανοικτό μουσείο με γλυπτά αφηρημένης τέχνης. -Επίσης πολλές φώκιες- σε ένα παγόβουνο μετρήσαμε οκτώ. Συνέχεια επιβίβαση σε άλλη ακτή και περπάτημα μέχρι ένα ύψωμα παρέα με πιγκουίνους.
Προγραμματισμένο μπάρμπεκιου για το βράδυ έξω αναβλήθηκε λόγω καιρού και έγινε στο εστιατόριο του πλοίου. Πλούσιο δείπνο με ψητά κρέατα, όπου από το πολυεθνικό γκρουπ ήρθε πιο κοντά. Μια 85χρονη Γερμανίδα μας απάγγειλε Όμηρο “Άνδρα μοι ένεπε μούσα πολύτροπο……….”. Δύο Λευκορώσοι ήπιαν κάτι παραπάνω και ήρθαν στα κέφια, παραλίγο να τους κλείσουν στο αμπάρι.
Αλλαγή στο πρόγραμμα της επόμενης μέρας και επίσπευση της επιστροφής επειδή αναμενόταν καταιγίδα στο πέρασμα Ντρέικ ώστε να φθάσουμε γρηγορότερα στην Ουσουάια. Έπρεπε να μαζέψουν και μία ομάδα που έκανε καγιάκ με σκάφη από το πλοίο.
Τροποποιημένο πρόγραμμα της 7ης ημέρας με επίσκεψη το πρωί 5:30 στο Cuverville Island του πιο απομακρυσμένου από τα μέρη που πήγαμε. Παραλία περίπου 300 μ. με χονδρό βότσαλο και πέτρες που μοιάζει κάπως με τις δικές μας και με εκατέρωθεν ψηλά βουνά. Πάρα πολλοί πιγκουΐνοι, οι περισσότεροι που συναντήσαμε. Επιστροφή στο καράβι, καθαρισμός και απολύμανση στις μπότες, πρωινό. Αρχίζει το ταξίδι επιστροφής. Πριν το καράβι ξανοιχτεί η θάλασσα ήταν ήρεμη, προς το μεσημέρι αγρίεψε.
Η 8η και 9η μέρα η επιστροφή εν πλω. Ίδιο πρόγραμμα, ίδια αίσθηση με το πήγαινε. Ελάχιστες ώρες χωρίς αέρηδες και κούνημα, μόνιμη αίσθηση ότι βρίσκεσαι σε Λούνα Παρκ. Έμεινα όλη την ημέρα στο μπαρ να βλέπω τον ορίζοντα ώστε να μην ζαλιζόμουν και να διαβάζω. Σε αυτό το Λούνα Παρκ τελείωσα το “Tαξίδι του Ντισκάβερυ στην Ανταρκτική” που αναφερόταν στις ηρωικές προσπάθειες του κατακτητή του Νότιου Πόλου Σκότ μέχρι που βρήκε το θάνατο από το κρύο. Άρχισα και το “Ταξίδι μέλιτος” του Μ. Ανδρουλάκη που αναφέρονταν στην ύστερη ζωή του Ε. Βενιζέλου.
Πρωί της 10ης ημέρας ξανά στην Ουσουάια. Ξεκούραση και την επόμενη μέρα μικρό τουρ στη νότια Παταγονία. Πετύχαμε και σε καρναβάλι αρκετά εντυπωσιακό σαν λατινοαμερικάνικης χώρας. Επιστροφή στο Μπουένος Άιρες, παραμονή δύο μέρες, ξενάγηση, επίσκεψη στο Δέλτα του Τίγρη, ένα πλέγμα καναλιών ανάμεσα σε εκβολές δύο μεγάλων ποταμών, Παρανά και Λαπλάτα. Επιστροφή στην Αθήνα μετά συνολικό ταξίδι 18 ημερών.
Στον απολογισμό του ταξιδιού μία σκέψη που λίγο – πολύ περνά από το μυαλό όλων.
Σε παραλία με πολλούς πιγκουϊνους
Τι είναι αυτό που μπορεί να σπρώξει κάποιον για αυτό το ταξίδι. Τόση ταλαιπωρία, τόσα έξοδα για μια κοπιαστική κρουαζιέρα στην άκρη του κόσμου. Πόσο μπορεί να αξίζουν τα χιονισμένα τοπία, οι παγετώνες, τα παγόβουνα και οι πιγκουΐνοι που θα δει;
Η απάντηση δεν είναι εύκολη. Εκείνο που μπορεί να αξίζει και είναι μοναδικό σε αυτό το ταξίδι είναι η αίσθηση ότι βρίσκεται εκτός αυτού του πλανήτη. Όλα θυμίζουν έργα επιστημονικής φαντασίας, με τόπους αφιλόξενους και εχθρικούς χωρίς ίχνος ζωής, έρημα τοπία, απόκρημνα βουνά, φουρτουνιασμένες θάλασσες, κάπου σ΄ ένα πλανήτη του “Πολέμου των Άστρων”.
Ψάχνοντας λίγο περισσότερο, ίσως πρέπει να φθάσουμε μέχρι τον Οδυσσέα “Πολλά δ’ ανθρώπων ίδεν άστεα και νόον έγνω”. Ο προσπάπος μας Οδυσσέας έπρεπε να γυρίσει όλους τους τόπους, να δοκιμάσει όλες τις εμπειρίες και να δει όλα τα θαυμάσια και τρομερά πριν γυρίσει για το τέλος της ζωής του στην Ιθάκη.