ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ ΙΡΑΝ

Μια χώρα με μεγάλη ιστορία και πολιτισμό, και με θαυμάσιους ανθρώπους μέσα όμως σε ένα γκρίζο θεοκρατικό καθεστώς

Στον απόηχο των ταραχών μετά τη δολοφονία 22χρονης επειδή δεν φορούσε σωστά την μαντήλα

του Χρήστου Ντάλα

 

Αυτές τις μέρες η παγκόσμια κοινή γνώμη συγκλονίζεται από τα γεγονότα στο Ιράν. Μια κοπέλα 22 χρονών συνελήφθη από την ειδική αστυνομία ηθών επειδή είχε την μαντήλα της δεμένη χαλαρά και ξέφευγαν κάποιες τούφες μαλλιά. Βασανίστηκε και δολοφονήθηκε. Μόλις μαθεύτηκε το ειδεχθές έγκλημα η οργή ξεχείλισε. Γυναίκες βγήκαν στους δρόμους, πέταξαν τις μαντήλες στη φωτιά, έκοψαν δημοσίως τα μαλλιά τους σύμβολα ευσέβειας. Μεγάλες ταραχές γίνονται σε πολλές πόλεις του Ιράν και οι νεκροί μέχρι σήμερα πλησιάζουν τους εκατό. Πρώτη φορά το ισλαμικό καθεστώς – «Ισλάμ» σημαίνει υποταγή – αμφισβητήθηκε τόσο ανοικτά.

Το Ιράν μια μεγάλη και πανάρχαια χώρα με μεγάλη ιστορία και πολιτισμό. Με ένα θεοκρατικό καθεστώς που την αδικεί και τον τελευταίο μισό αιώνα έχει προκαλέσει ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο.

Μια χώρα όμως και με τους πιο θαυμάσιους ανθρώπους, ιδιαίτερα τις γυναίκες. Με την ομορφιά των ανθρώπων να φαίνεται ακόμα και σε ένα ολιγοήμερο ταξίδι ενός τουρίστα.

Πύργος Αζάντι. Το σήμα κατατεθέν του Ιράν (ΙΡΑΝ)

Πύργος Αζάντι. Το σήμα κατατεθέν του Ιράν (ΙΡΑΝ)

Λίγα από την ιστορία του Ιράν

Το Ιράν έχει έκταση 1.648.000 τετρ. χλμ. (περίπου 13 φορές όσο η Ελλάδα) για πληθυσμό 88,5 εκατ. κατοίκους (περίπου 8 φορές όσο η Ελλάδα). Πρωτεύουσα η Τεχεράνη στο Βόρειο τμήμα της χώρας.

Στην ευρύτερη περιοχή του Ιράν κατά τους προϊστορικούς χρόνους υπήρχε το αρχαίο βασίλειο του Ελάμ πριν τμήματά του κατακτηθούν από τους Σουμέριους, αργότερα από τους Ασσύριους και μετά τους Μήδους. Η Μηδική Αυτοκρατορία (678 – 550 π.Χ.) πολύ γνωστή στην Αρχαία Ελλάδα με τους Μηδικούς πολέμους στο δε επιτύμβιο της μάχης του Μαραθώνα αναφέρεται «Χρυσοφόρων Μήδων εστόρεσαν δύναμιν…». Από κάποιες εσωτερικές ανακατατάξεις αργότερα η Μηδική έγινε Περσική αυτοκρατορία.

Περσέπολη. Η αίθουσα των χιλίων κιόνων με τον βωμό όπου ο Μέγας Αλέξανδρος είπε «Δαρείε σε νίκησα»

Περσέπολη. Η αίθουσα των χιλίων κιόνων με τον βωμό όπου ο Μέγας Αλέξανδρος είπε «Δαρείε σε νίκησα»

Η Αχαιμενιδική δυναστεία μία από τις μεγαλύτερες πολιτικές και κοινωνικές οντότητες του αρχαίου κόσμου από τον πρώτο της δυναστείας, κάποιο Αχαιμένη. Άρχισε ως μεγάλη αυτοκρατορία με τον Κύρο τον Μέγα (550 π.Χ.) και καταλύθηκε το 330 π.Χ. από τον Μέγα Αλέξανδρο με βασιλιά τον Δαρείο Γ΄ τον Κοδομανό. Έφθασε στην ακμή της από τον Δαρείο τον Μέγα, ο οποίος ήταν βασιλιάς στη μάχη του Μαραθώνα το 490 π.Χ. Συνηθισμένα ονόματα της δυναστείας: Κύρος, Δαρείος, Ξέρξης, Αρταξέρξης, γνωστά μας από τους περσικούς πολέμους (Μαραθώνας, Σαλαμίνα, Πλαταιές, Ιωνία κτλ.) και την εκστρατεία του Μεγ. Αλεξάνδρου. Ακολούθησαν δεκάδες δυναστείες με πιο γνωστές των Σελευκιδών (312 -63 π.Χ.), των Σασσανιδών (224 – 651 μ.Χ.), η τελευταία πριν την μουσουλμανική κατάκτηση του 7ου αιώνα μ.Χ.

Η αυτοκρατορία αποκαταστάθηκε το 1501 από την δυναστεία των Σαφαβιδών, η οποία επέβαλε τον σιισμό ως τη μοναδική θρησκεία. Έκτοτε το Ιράν ξεχωρίζει ως το μόνο έθνος, στο οποίο αυτός ο κλάδος του Ισλάμ λειτουργεί ως επίσημη θρησκεία.

Μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο ένας αξιωματικός, – κάτι σαν ο Νάσερ του Ιράν – που ισχυριζόταν ότι ήταν απόγονος των Αχαιμενιδών, κατέλαβε την εξουσία στην Τεχεράνη και το 1925 ανέλαβε ως Σάχης Ρεζά Παχλαβί, οδηγώντας το Ιράν στη σύγχρονη ιστορία του. Το 1935 μετονόμασε το κράτος από Περσία σε Ιράν, επειδή θεωρείται η κοιτίδα της άριας φυλής, απ’ όπου κατάγονται και οι Ευρωπαίοι.

 

Περσέπολη. Οι τάφοι των βασιλέων Δαρείου, Ξέρξη, Αρταξέρξη σε κατακόρυφο βράχο

Περσέπολη. Οι τάφοι των βασιλέων Δαρείου, Ξέρξη, Αρταξέρξη σε κατακόρυφο βράχο

Το 1941 ο Ρεζά Παχλαβί παραιτήθηκε υπέρ του γιου του Μοχαμάντ. Μετά τον πόλεμο την διακυβέρνηση ανέλαβε ένας συνασπισμός κομμάτων με αριστερές ιδέες υπό του Μοσαντέκ. Το 1953 η κυβέρνηση του Μοσαντέκ κατέρρευσε και επανήλθε ο Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί, ο γνωστός μας Σάχης, μέχρι το 1979, οπότε στο Ιράν επικράτησε το θεοκρατικό καθεστώς του Χομεϊνί.

Οι παλαιότεροι θυμόμαστε τον Σάχη με την πανέμορφη Σοράγια και τις Φαραωνικές αυτοκρατορικές τελετές. Θυμόμαστε βεβαίως και την επικράτηση του Χομεϊνί, την κατάληψη της Αμερικανικής πρεσβείας και την αιχμαλωσία για χρόνια του προσωπικού της. Ακόμα τον δεκαετή πόλεμο με το Ιράκ του Σαντάμ Χουσεΐν που στοίχισε ένα εκατομμύριο νεκρούς και τελείωσε χωρίς κανένας να καταλάβει γιατί έγινε. Το Ιράν μαθαίνουμε και μέσα από τις θαυμάσιες ταινίες των μεγάλων Ιρανών σκηνοθετών του σύγχρονου Ιρανικού κινηματογράφου.

Οι «πύργοι της σιωπής» νεκροταφεία των Ζωροαστρών στη Γιαζντ

Οι «πύργοι της σιωπής» νεκροταφεία των Ζωροαστρών στη Γιαζντ

Λίγα από ένα ταξίδι στο Ιράν

Το ταξίδι οργανωμένο από ταξιδιωτικό πρακτορείο πριν 15 χρόνια. Ολονύκτιο ταξίδι Αθήνα – Τεχεράνη μέσω Κωνσταντινούπολης. Στο ταβάνι του δωματίου του ξενοδοχείου, όπως σε όλα που μείναμε, βέλος που δείχνει την κατεύθυνση προς τη Μέκκα, προφανώς για την προσευχή μας για λίγη ξεκούραση! Οι γυναίκες του γκρουπ υποχρεωτικά με μαντήλα – δεν ήταν και άσχημο – και χωρίς γυμνά χέρια.

Το κέντρο της Τεχεράνης μιας μεγαλούπολης των 12 εκατομμυρίων με φαρδείς δρόμους, ψηλά κτίρια, μεγάλη κυκλοφορία και μόλυνση ατμοσφαιρική. Σε πολλές μεγάλες επιφάνειες στο εξωτερικό οικοδομών προσωπογραφίες νέων ανδρών, ηρώων πεσόντων από τον πόλεμο Ιράν – Ιράκ την δεκαετία 1980. Επίσκεψη σε αξιόλογα μουσεία και στο ανάκτορο του Σάχη, που λειτουργεί σαν μουσείο.

Ανεμόπυργοι για τον κλιματισμό στη Γιαζντ

Ανεμόπυργοι για τον κλιματισμό στη Γιαζντ

Αχβάζ – Σούσα. Με αεροπλάνο στην πόλη Αχβάζ κοντά στα σύνορα με το Ιράκ (1,3 εκατ. κατ.). Στο κέντρο πετρελαιοπαραγωγού περιοχής, εξαιτίας της οποίας η ατμόσφαιρα μολυσμένη. Σε περίπου 1 ώρα δρόμο τα αρχαία Σούσα μία από τις πρωτεύουσες της δυναστείας των Αχαιμενιδών. Ο αρχαιολογικός χώρος μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς από την UNESCO, με λίγα όμως ευρήματα, περισσότερο φαντάζεσαι την σπουδαία πόλη παρά τη βλέπεις. Στην επιστροφή επίσκεψη στο μνημείο Ζόγκα Ζαμπίλ, λατρευτικός χώρος των Ελαμιτών (13ος π.Χ. αιώνας) προγόνων των Περσών. Κάτι σαν βάση πυραμίδων με το ιερό στην κορυφή που χρησίμευε και σαν αστεροσκοπείο.

Σιράζ – Μνημεία Σασσανιδών. Με λεωφορείο στην πόλη Σιράζ (1,5 εκατ. κατ.). Διαδρομή 700 χλμ. στο νότιο Ιράν. Στο δρόμο επίσκεψη σε μνημεία της δυναστείας των Σασσανιδών περί την εποχή του Χριστού. Σε βράχο παραστάσεις του σπουδαίου βασιλιά Σαπούρ. Κοντά η φυλακή του Ρωμαίου αυτοκράτορα Βαλέριου, που αιχμαλωτίστηκε σε μάχη με τους Πέρσες. Το Σιράζ φημίζεται για το καλό κρασί του και ως η πόλη των κήπων και των ποιητών. Στην είσοδο της πόλης επιβλητικό το τέμενος του από τους γνωστότερους ποιητές του Ιράν Σααδί.

Από την ονομαστή κεντρική πλατεία του Ισφαχάν

Από την ονομαστή κεντρική πλατεία του Ισφαχάν

Περσέπολη, τάφοι Βασιλείων. Περίπου 70 χλμ. από το Σιράζ μία από τις πρωτεύουσες των Αχαιμενιδών, η αρχαία Περσέπολη. Πρόκειται για τον πιο καλοδιατηρημένο αρχαιολογικό χώρο με την επιβλητική είσοδο και την αίθουσα του θρόνου των χιλίων κιόνων. Ο Μέγας Αλέξανδρος, όταν κατέλαβε την Περσέπολη στάθηκε στο βωμό της αίθουσας και είπε «Δαρείε σε νίκησα» συμβολίζοντας έτσι την κατάλυση της περσικής Αυτοκρατορίας. Από τις μελανές σελίδες της ιστορίας του ότι αργότερα έπειτα από μια κραιπάλη διέταξε το κάψιμο της Περσέπολης. Το 1971 από τον τότε Σάχη έγιναν φαραωνικές γιορτές για τα 2500 χρόνια από την ίδρυση της Περσικής Αυτοκρατορίας από τον Κύρο τον Μέγα. Παρέστησαν οι εστεμμένοι όλου του κόσμου, μεταξύ των οποίων και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, για την φιλοξενία των οποίων στήθηκε μια πόλη από πολυτελείς σκηνές.

Σε περίπου 10 χλμ. από την Περσέπολη οι τάφοι των βασιλέων. Σε κατακόρυφο βράχο περίτεχνα σκαλισμένοι οι τάφοι όλων των γνωστών βασιλέων Δαρείου, Ξέρξη, Αρταξέρξη κτλ. Ο τάφος του Κύρου του Μέγα σε ένα επιβλητικό μνημείο απομονωμένος βορειότερα στις Πασαργάδες.

Με σπουδαστές και σπουδάστριες σχολής του Ισφαχάν

Με σπουδαστές και σπουδάστριες σχολής του Ισφαχάν

Γιαζντ η πόλη του ζωροαστρισμού. Η Γιαζντ (0,5 εκατ. κατ.) είναι διάσημη για την παραδοσιακή αρχιτεκτονική με λάσπη προσαρμοσμένη στον περιβάλλοντα χώρο της ερήμου. Τα σπίτια έχουν στο πλάι μικρούς ανεμόπυργους, οι οποίοι παγιδεύοντας τον αέρα λειτουργούν σαν κλιματιστικό του οικήματος. Είναι κέντρο του ζωροαστρισμού αρχαίας θρησκείας των Ιρανών με 5-10% του πληθυσμού της Ζωροάστρες. Από τα αξιοθέατα ο Ζωροαστρικός ναός της φωτιάς και το Ζωροαστρικό νεκροταφείο όπου οι «Πύργοι της σιωπής». Σύμφωνα με την ζωροαστρική πίστη τα σώματα δεν θάβονται αλλά αφήνονται στους ανοικτούς πύργους ώστε τα όρνια να καθαρίσουν τις σάρκες από τα κόκκαλα. Στην διαδρομή προς Ισφαχάν (280 χλμ.) παλαιά μεγάλα συγκροτήματα πανδοχείων για τους ταξιδιώτες της εποχής.

Ισφαχάν. Το Ισφαχάν (ο μισός κόσμος) είναι σημαντική πόλη του Ιράν (2,0 εκατ. κατ.) παλαιά πρωτεύουσα της Περσίας. Γνωστή μας από τα παραμύθια με τα μαγικά χαλιά. Με παράδοση ανεξιθρησκείας από την εποχή του Κύρου όταν επετράπη η ίδρυση κοινότητας Εβραίων. Διάσημη η μεγαλοπρεπέστατη πλατεία του με τα σημαντικότατα τζαμιά μνημείο πολιτιστικής κληρονομιά της UNESCO. Επίσης μια κομψή γέφυρα του 1650 με σειρά από πέτρινες αψίδες. Διαμονή σε ένα από τα ωραιότερα ξενοδοχεία με παραδοσιακό στυλ και δείπνο σε ένα κέντρο με ζωντανή μουσική που απαγορεύεται στο Ιράν.

Με τις ωραίες του Ισφαχάν

Με τις ωραίες του Ισφαχάν

 

Οι γυναίκες του Ιράν

Πριν λίγα χρόνια εμφανίστηκε στην τηλεόραση ένα ζευγάρι που σε δύο χρόνια γύρισε όλες τις χώρες του κόσμου. Από τις δύο καλύτερες εντυπώσεις που κουβαλούσαν από αυτό το ταξίδι η μία ήταν «οι άνθρωποι του Ιράν»!

Αυτό διαπιστώνει και ο τουρίστας λίγων ημερών στο Ιράν, ιδιαίτερα όσον αφορά τις γυναίκες.

Τεχεράνη. Σε καφενείο με γυναίκες να παίρνουν τον καφέ τους και να καπνίζουν

Τεχεράνη. Σε καφενείο με γυναίκες να παίρνουν τον καφέ τους και να καπνίζουν

Είναι εντυπωσιακή η καταδεκτικότητα και η φιλικότητα των γυναικών. Μέσα από την μαυρίλα του μαύρου φορέματος και τις μαντήλες που αφήνει ακάλυπτο μόνο λίγο πρόσωπο ένα φωτεινό και εγκάρδιο χαμόγελο. Πρόθυμες να συνομιλήσουν και να βγουν σε φωτογραφίες ακόμη και στο δρόμο, ακόμη να ζητήσουν οι ίδιες να φωτογραφηθούν μαζί μας. Στις γειτονιές, καταδεκτικές να μας βάλουν ακόμα μέσα στο σπίτι τους. Στα σχολεία οι κοπέλες να συνομιλήσουν και να βγουν φωτογραφία μαζί μας. Στα ξενοδοχεία, όταν το βράδυ γινόταν γάμοι, οι γυναίκες να τραβάνε τις δικές μας να μπουν στην αίθουσα του γάμου και να συμμετάσχουν στο γλέντι. Στα καφενεία παρέες κυρίως μεγαλύτερων γυναικών να πίνουν τον καφέ τους και να καπνίζουν. Πρόθυμες να πάμε για λίγο στην παρέα και να βγούμε μια φωτογραφία.

Το εντυπωσιακότερο ότι όλα αυτά συνέβαιναν στο πιο γκρίζο καθεστώς ιδιαίτερα για τις γυναίκες.

Οι άνθρωποι στο Ιράν φέρουν βαρέως τους περιορισμούς του θεοκρατικού καθεστώτος, ιδιαίτερα οι γυναίκες που κυρίως τους υφίστανται.

Όταν ρωτάμε τους Ιρανούς φίλους μας στην Ελλάδα ποιον από τον Σάχη ή τον Χομεϊνί προτιμούν, μας απαντούν: «Και οι δύο δικτάτορες ήταν, τουλάχιστον ο Σάχης δεν επενέβαινε στην προσωπική μας ζωή…»